آموزش مالی
آربیتراژ چیست؟
بیشتر افراد در دنیای اقتصاد به دنبال کسب سود هستند و هرکس می‌خواهد کالاهایی را که در اختیارش است، با مبلغ بالاتری بفروشد.
به فرصتی که در آن فرد می‌تواند از تفاوت قیمت هم‌زمان (یا حتی غیر هم زمان) یک دارایی بین دو یا چند بازار کسب سود کند، آربیتراژ می‌گویند. به صورتی که در یک بازار این محصول ارزان‌تر و در بازاری دیگر گران‌تر عرضه می‌شود. زمانی که در بازارهای مختلف قیمت‌ها امکان آربیتراژ نداشته باشند در آن حالت می‌شود گفت که بازارها در تعادل آربیتراژی هستند. بیایید این موضوع را با مثال بررسی کنیم:
به طور مثال در شهر مشهد زعفران کیلویی ده میلیون تومان عرضه می‌شود و همین زعفران با همین مقدار و کیفیت در بندرعباس کیلویی یازده میلیون تومان فروخته می‌شود. در اینجا یک فرصت آربیتراژی به وجود آمده و افراد می‌توانند از مشهد زعفران بخرند و در بندرعباس با قیمت گران‌تری به فروش برسانند.
عمر فرصت‌های آربیتراژی
فرصت‌های آربیتراژی غالباً فرصت‌های کوتاهی هستند (اما نه همیشه، در این مورد کمی پایین تر در بخش انواع آربیتراژ توضیح داده ایم). چون خرید زعفران شما به مقدار زیاد باعث افزایش قیمت آن در شهر مشهد شده و بعد از مدتی دیگر زعفران کیلویی ده میلیون تومان نیست و افزایش قیمت پیدا می‌کند. از طرفی هم با فروش‌های مکرر در شهر بندرعباس قیمت آن به کمتر از یازده میلیون تومان رسیده و یک تعادل قیمت بین زعفران در مشهد و بندرعباس صورت می‌گیرد که همان تعادل آربیتراژی است.
در واقع وجود آربیتراژ نتیجة ناکارآمد بودن بازار است. آربیتراژ به طور ایده‌آل یک معاملة بدون ریسک است. هر چه بازار کاراتر باشد تعادل بین عرضه و تقاضا سریع‌تر برقرار شده و فرصت آربیتراژی کوتاه‌تر خواهد بود.
فایده آربیتراژ
آربیتراژ در واقع به دلیل ناکارآمدی بازارها به وجود می آید، اما همین موضوع باعث تعدیل بازار می شود. سود آربیتراژی هنگامی به وجود می‌آید که یک جنس مشابه در دو بازار مختلف یا گاهی اوقات در دو قالب متفاوت به بازار عرضه می‌شود اما قیمت‌های مشابهی ندارد و این موجب می‌شود که قیمت‌ها به‌صورت چشم‌گیری از ارزش منصفانه و واقعی‌شان در مدت طولانی منحرف نگردند. در واقع همین که سود آربیتراژی به وجود می‌آید باعث جلب توجه سرمایه‌گذاران می‌شود و این باعث به تعادل رسیدن بازارها می‌شود.
شخصی که اقدام به آربیتراژ می‌کند در واقع جنسی را خریداری می‌کند و همان جنس یا مشابه آن را به فروش می‌رساند.
آربیتراژ در بورس
این روشی است که سرمایه‌گذار از تفاوت‌های قیمت یک سهام قابل دادوستد در دو یا چند بورس اوراق بهادار کسب سود می‌کند، به‌طوری‌که شخص یک سهم را وقتی‌که قیمت آن در بازار پایین‌تر است می‌خرد و فوراً در بازاری که قیمت آن بالاتر است می‌فروشد.
آربیتراژ هم در بازار ارز و هم بازار سرمایه معمول است. در بازار ارز به آن آربیتراژ ارز و در بازار سرمایه به آن آربیتراژ بهره می‌گویند.
تعریف آکادمیک آربیتراژ
آربیتراژ به‌صورت آکادمیک به مجموعة تراکنش‌های مالی گفته می‌شود که در هیچ صورتی باعث زیان نشده و حداقل در یک حالت باعث سود می‌گردد.
آربیتراژ هنگامی امکان‌پذیر هست که زمینه فروش دارایی کاملاً فراهم باشد و نیازی به معرفی یا بازاریابی کالا وجود نداشته باشد.
بسیاری از آربیتراژها در بستر بازار آتی انجام می‌گیرد چون‌که اختلاف قیمت بین بازار آتی و نقدی وجود دارد می‌تواند فرصت خوبی برای به‌دست‌آوردن سود آربیتراژی باشد. در واقع معامله گران یک دارایی را در بازار نقد می‌خرند و در بازار آتی طبق قرارداد معادل آن دارایی را به فروش می‌رسانند و از اختلاف قیمت آن کسب سود می‌کنند.
انواع آربیتراژ در بازارهای مختلف:
آربیتراژ فاصله‌ای یا مکانی
آربیتراژ مکانی به اختلاف قیمت‌ها در مناطق جغرافیایی مختلف اشاره می‌کند و ساده‌ترین نوع آربیتراژ است. منطقه جغرافیایی می‌تواند شهرهای مختلف یک کشور باشد یا اینکه در سطح بین‌المللی انجام شود.
به طور مثال ممکن است قیمت یک سهم در بورس نیویورک ۳۰ دلار باشد اما همان سهم در همان لحظه در بورس آمریکا ۳۰/۰۵ دلار فروخته شود. دلایل مختلفی می‌تواند باعث این اختلاف سهم در بورس باشد.
دانسته‌های خریدارها و فروشندگان با هم تفاوت دارند و می‌تواند فرصت کسب سود را فراهم آورد، اگر شخصی بتواند این سهم را در همان لحظه از بورس نیویورک خریداری کند و بلافاصله در بورس توکیو بفروشد معادل ۵ سنت سود کرده است (با چشم‌پوشی از کارمزد خریدوفروش).
مثال زعفران هم که بالاتر پفته شد مربوط به آربیتراژ فاصله ای در بازار سنتی است.
آربیتراژ زمانی
هنگامی‌که در بازه‌های زمانی متفاوت به دنبال فرصت کسب سود باشید آربیتراژ زمانی رخ می‌دهد. به طور مثال آربیتراژ زعفران در بازار آتی و نقدی. برای آربیتراژ زعفران دو سیستم کاربرد دارد: قراردادهای آتی و گواهی سپرده که قیمت زعفران در آن پایین‌تر از بازار آتی است و حالت نقدی دارد. اگر افراد این گواهی سپرده‌ها را از سامانه سهام بخرند و در همان زمان فروش آن در آینده را در بازار آتی ثبت کنند، از اختلاف قیمت این بازه زمانی می‌توانند کسب سود کنند.
آربیتراژ آماری
آربیتراژ آماری همان آربیتراژ ساده یا زمانی است، با این تفاوت که مدت زمان بیشتری طول میکشد تا بازار تعدیل شود. علت این موضوع این است که یا تعدیل در مقطعی انجام نمی شود و یا این روند بسیار کند انجام می شود. در واقع در این حالت ناکارایی بازار بیشتر است و بازار واکنش خاصی به وقایع جدید نشان نمی دهد.
آربیتراژ مثلثی
این آربیتراژ بر مبنای بازار ارز انجام می‌گیرد و سود از تبدیل ارزها به یکدیگر حاصل می‌شود. بدین صورت که یک ارز را به ارز دوم و ارز دوم را به ارز سوم تبدیل کرده و در نهایت معامله‌گر ارز سوم را فروخته و به بازار پایه بازمی‌گردد. البته زمانی می‌توان از این طریق کسب سود کرد که که کارمزد خریدوفروش کمتر از اختلاف قیمت میان ارزها باشد.
آربیتراژ ارز در واقع نوعی قرارداد است که در آن به‌صورت دوجانبه یا سه‌جانبه یا بین چند مقطع زمانی بدون هیچ ریسکی ارز در دو یا چند بازار خارجی معامله می‌شود، و چون ریسکی ندارد، اکثر سرمایه‌گذاران طرف‌دار آن هستند. این آربیتراژ در بیشتر مواقع به‌وسیله بانک‌های تجاری بزرگ و معتبر انجام می‌شوند.
آربیتراژ در ارزهای دیجیتال
آربیتراژ ارز دیجیتال یک روش ساده و راحت برای به‌دست‌آوردن سود است اما برای تازه کاران روش ایمنی نیست. فرد ممکن است به دلیل کمبود آگاهی تمام سرمایة خود را به‌یک‌باره از دست بدهد. در ارز دیجیتال در واقع فرد یک محصول را با قیمت پایین‌تر می‌خرد و بلافاصله فرصت فروش آن را با قیمت بالاتر در بازاری دیگر دارد و از این طریق سود به دست می‌آورد که سود به‌صورت آنی و لحظه‌ای قابل دریافت می باشد و به تبع انجام این معامله در ابعاد بزرگتر سودهای بیشتری را در پی خواهد داشت.
آربیتراژ در طلا
در رابطه با طلا بهترین زمانی که می‌توان از آربیتراژ استفاده کرد که نرخ بهره در سطح پایین یا متوسط قرار دارد. مبلغ ودیعه‌ای که ما برای قراردادهای آتی سکه می‌خواهیم پرداخت کنیم زیاد نباشد و قیمت طلا جهشی را به سمت بالا داشته باشد تا مجبور به استفاده از ذخیره اطمینان نشویم.
در بازار سنتی هم، برای خرید سکه می شود در زمانی که حباب سکه در کمترین حد خودش است خرید را انجام داد، و بعد که حباب سکه بالا رفت آن را بفروشید. یکی از جذابیت های سکه برای سرمایه گذاران همین وجود حباب است که به نوعی می شود آن را آربیتراژ دانست.
پیشنهاد میکنم مقاله زیر را مطالعه کنید:
آربیتراژ در بازار ارز ایران
در دهه اخیر بازار ارز در ایران بسیار پرالتهاب بوده و اکثر دلالان ارز را با سهمیه دولتی خریداری کرده و آن را در بازار آزاد به فروش می‌رسانند. این روش برای معامله گران ارز بدون ریسک است و سودهای هنگفتی برای آن‌ها دارد. یادمان هست همین یکی دو سال اخیر افراد ارز 4200 تومانی مسافرتی می گرفتند و با توجه به سودی که از آربیتراژ به دست می آوردند مسافرتشان را رایگان می رفتند. حتی مقداری هم پس انداز می کردند. بسیاری از آژانس‌های مسافرتی هم درآمدهای بالایی کسب کردند. اما که در حالت عادی به دلیل اختلاف کم قیمت‌ها، این خرید و فروش ها مقرون‌به‌صرفه نیست.
